Kamis, 24 November 2011

TEMBANG JAWA (Macapat)

Dhandhang gula
Asmaradana
Durma
Gambuh
Kinanthi
Maskumambang
Megatruh
Mijil
Pangkur
Pucung
Sinom
Tembang Tengahan
Balabak
Girisa
Jurudemung
Wirangrong
Tembang Gedhe
Citramengeng
Kusumastuti
Mintajiwa
Pamularsih

Tembung Camboran Kata Majemuk, (kata gabungan dari dua kata)

Contoh Tembung Camboran wutuh
ajur-ajer
bibit kawit
edi peni
gagah prakosa
abot entheng
lanang wadon
bapa biyung
gedhe cilik
bratayudha
pancasila
dwiwarna
pancawala

Contoh Tembung camboran Cekak/Tugel
tembung - camboran asal kata

bangjo - abang ijo
barbeh - bubar kabeh
jiro - siji loro
lunglit - balung kulit
pakdhe - bapak gedhe
paklik - bapak cilik
tingwe - nglinting dhewe
wulu - sewu telu

TEMBUNG GARBA (kata yang berasal dari Singkatan 2 kata)

Tembang - Berasal dari
anéng - ana + ing
kalyan - kalih + lan
lumebéng - lumebu + ing
mahameru - maha + meru
narendra - nara + indra
narpendah - nara + endah
prawirotama - prawira + utama
sarotama - saru + utama
sitinggil - siti + inggil
sugyarta - sugih + arta

Rabu, 23 November 2011

TEMBUNG SAROJA (kata yang semakna untuk menyangatkan)

Atut runtut
Imbal pangandika
Ayem tentrem
Imbal wacana
Babak bundhas
Jabang bayi
Bagas waras
Jiwa sraya
Campur adhuk
Kabur kanginan
Cundhuk mentul
Kadang konang
Dalan padhang
Olah pikir
Dora cara
Pacak bans
Edi peni
Pacak golu
Gada gitik
Rahayu slamet
Gagah pideksa
Rina wengi

PRÉNAHÉ SEDULUR (Nama Sebutan untuk saudara / keluarga)

Prenahé - Artiné
sedulur - sedulur tunggal bapak ibu
misanan - sedulur tunggal mbah
mindhoan - sedulur tunggal buyut
keponakan - anaké sedulur tuwa / enom
putu - anaké anak
putu keponakan - anaké keponakan
pak lik - adhine bapak/ibu lanang
bu lik - adhine bapak/ibu wadon
pakdhe/uwa - kangmasé bapak/ibu lanang
budhe/uwa - mbakyuné bapak/ibu wadon
bésan - wong tuwané mantu
maratuwa - wong tuwané bojo
anak mantu - bojoné anak
putu mantu - bojoné putu
ipé - seduluré bojo
pripéan - ipéne sedulur
bapak kuwalon - bapak tiri
ibu kuwalon - ibu tiri
anak kuwalon - anak tiri
sedulur kuwalon - sedulur tiri
tunggal banyu - sedulur tunggal guru
tunggal welat - sedulur tunggal bapak ibu

URUTANÉ TURUNAN/SEDULUR (sebutan nama-nama keturunan)

Urutané turunan
grepak sénthé
gantung siwur
udheg-udheg
waréng
canggah
buyut
embah/eyang
bapak/ibu
ANAK
putu/wayah
buyut
canggah
waréng
udheg-udheg
gantung siwur
grepak sénthé

Urutané sedulur
Pembarep (Anak 1)
Panggulu (Anak 2)
Pandhadha (Anak 3)
Sumendhi (Kakang ragil)
Wuragil /Waruju (Anak ragil - terakhir)

Wangsalan (mengganti kata tertentu dengan kata-kata yang mempunyai arti yang mirip atau sama dengan kata yang digantikannya) fungsinya untuk memperhalus kata

Jenang Gula Kowé Aja Lali. (jenang gula = glali)
Sekar aren mas, sampun dangu kok mboten kepanggih (dangu)
kembang jambu, kemaruk duwé dolanan anyar ( karuk )